आधुनिक शेतीचे पर्यावरणावर होणारा परिणाम प्रकल्प Pdf | Aadhunik Sheticha Paryavarnavar Honara Parinam Project

आधुनिक शेतीचे पर्यावरणावर होणारा परिणाम प्रकल्प Pdf, Aadhunik Sheticha Paryavarnavar Honara Parinam Project, Aadhunik Sheticha Paryavarnavar Honara Parinam Prakalp

 प्रस्तावना

शेती ही मानवाच्या जीवनाचा मूलभूत आधार आहे. पूर्वी पारंपरिक पद्धतीने शेती केली जात असे, ज्यामध्ये निसर्गाशी समतोल राखला जात असे. परंतु आधुनिक काळात विज्ञान-तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे शेती पद्धतींमध्ये मोठे बदल झाले आहेत. रासायनिक खतांचा, कीटकनाशकांचा आणि यंत्रांचा उपयोग वाढल्याने उत्पादनक्षमता मोठ्या प्रमाणावर वाढली आहे. मात्र या आधुनिक पद्धतींमुळे पर्यावरणावर होणारे दुष्परिणाम अधिक गंभीर झाले आहेत.  

रासायनिक खतांचा अत्यधिक वापर मातीची गुणवत्ता कमी करतो आणि भूगर्भीय पाण्याचे प्रदूषण होण्याची शक्यता वाढवतो. तसेच कीटकनाशकांचा वापर पक्षी, कीटक आणि माशांच्या जीवसृष्टीवर प्रतिकूल परिणाम करतो. याशिवाय मोठ्या प्रमाणावर जंगलतोड करून शेतीसाठी जागा तयार केल्याने पर्यावरणीय समतोल बिघडतो.  

औद्योगिक शेतीचे वाढते प्रमाण आणि यंत्रांचा वापर यामुळे हरितगृह वायूंची पातळी वाढत आहे, ज्याचा थेट परिणाम जागतिक तापमानवाढीवर होतो. या सगळ्या बदलांनी मातीची धूप, पाण्याचे दुर्भिक्ष, जैवविविधतेचा ऱ्हास आणि वातावरणीय बदल यांसारख्या गंभीर समस्या उद्भवत आहेत.  

अशा परिस्थितीत, आधुनिक शेतीचे फायदे व तोटे समजून घेत, पर्यावरणीय संतुलन राखण्यासाठी योग्य पद्धतींचा अवलंब करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सेंद्रिय शेती, ठिबक सिंचन आणि परिपूर्ण खत व्यवस्थापन अशा उपाययोजना करून पर्यावरणावर होणारे दुष्परिणाम कमी करता येऊ शकतात. या प्रकल्पाद्वारे आधुनिक शेतीच्या पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांचा अभ्यास करून शाश्वत शेतीच्या पद्धतींचा शोध घेणे हा उद्देश आहे.  

हे पण वाचा 👉तुमच्या परिसरातील आक्रमक प्रजाती माहिती प्रकल्प Pdf

 प्रकल्पाचे उद्दिष्ट

1. आधुनिक शेतीच्या संकल्पना व तंत्रांचा अभ्यास: 

   आधुनिक शेतीमध्ये वापरण्यात येणाऱ्या विविध तंत्रज्ञानांचा, यंत्रसामुग्रीचा आणि रसायनांचा सखोल अभ्यास करणे, तसेच त्याचा कृषी उत्पादनावर होणारा परिणाम समजून घेणे.  

2. पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांचा शोध:   आधुनिक शेतीमुळे माती, पाणी, हवा आणि जैवविविधतेवर होणारे परिणाम तपासणे. यामध्ये रासायनिक खतांचा वापर, कीटकनाशकांचा परिणाम आणि हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन या घटकांचा विशेषतः समावेश करणे.  

3. शाश्वत शेतीसाठी उपाययोजना:   सेंद्रिय शेती, मल्टिक्रॉपिंग, जलव्यवस्थापन, आणि परिपूर्ण खत व्यवस्थापन यांसारख्या शाश्वत उपाययोजनांचा अभ्यास करून त्यांचा प्रचार व प्रसार करणे.  

4. शेती आणि पर्यावरणीय समतोल यामधील नाते समजावून घेणे:   पारंपरिक आणि आधुनिक शेतीतील फरक समजावून, निसर्गस्नेही शेती पद्धतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी उपाय सुचवणे.  

5. जागतिक तापमानवाढीवरील परिणाम:   आधुनिक शेतीमुळे हरितगृह वायूंच्या पातळीत होणाऱ्या वाढीचा अभ्यास करून जागतिक तापमानवाढीवरील परिणाम समजून घेणे.  

6. सामाजिक जागरूकता निर्माण करणे:   आधुनिक शेतीमुळे पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांविषयी शेतकऱ्यांमध्ये जागरूकता निर्माण करणे, तसेच त्यांना सेंद्रिय शेती आणि पर्यावरणपूरक उपाययोजनांचा अवलंब करण्यासाठी प्रोत्साहित करणे.  

विषयाचे महत्त्व

शेती ही मानवाच्या जगण्याचा मूलभूत आधार आहे. वाढती लोकसंख्या आणि अन्नधान्याची गरज भागवण्यासाठी पारंपरिक शेतीच्या तुलनेत आधुनिक शेती पद्धतींचा मोठ्या प्रमाणावर अवलंब होत आहे. आधुनिक शेतीमुळे उत्पादनक्षमता वाढते आणि शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नातही वाढ होते. परंतु, या प्रगत पद्धतींचा पर्यावरणावर होणारा नकारात्मक परिणाम अधिक चिंताजनक ठरतो आहे.  

रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा अत्यधिक वापर मातीची सुपीकता कमी करतो, तसेच पाण्याचे प्रदूषण घडवतो. याशिवाय अत्याधुनिक यंत्रसामुग्रीच्या वापरामुळे हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन वाढते, ज्यामुळे जागतिक तापमानवाढ आणि हवामान बदलासारख्या गंभीर समस्या निर्माण होतात. शेतीसाठी जंगलतोड केल्यामुळे जैवविविधतेचा ऱ्हास होतो आणि इकोसिस्टमचे संतुलन बिघडते.  

या विषयाचा अभ्यास करणे आवश्यक आहे, कारण पर्यावरणीय संकटाला तोंड देताना अन्नसुरक्षेचा प्रश्न सुटावा, ही आजची गरज आहे. शाश्वत शेतीच्या पद्धतींचा अवलंब करून पर्यावरणीय संतुलन राखणे शक्य आहे. त्यामुळे आधुनिक शेतीचे फायदे व दुष्परिणाम समजून घेणे आणि शाश्वत शेतीच्या उपाययोजना शोधणे हा या विषयाचा मुख्य उद्देश आहे.  

कार्यपद्धती

या प्रकल्पाचा अभ्यास योग्य पद्धतीने करण्यासाठी खालील कार्यपद्धतीचा अवलंब केला जाईल:  

1. आधुनिक शेतीच्या तंत्रज्ञानाचा अभ्यास:    आधुनिक शेतीत वापरल्या जाणाऱ्या रसायनांची, यंत्रांची आणि पद्धतींची सविस्तर माहिती गोळा केली जाईल.  

2. पर्यावरणीय परिणामांचा विश्लेषण:   रासायनिक खतांचा मातीच्या गुणवत्ता आणि पाण्याच्या प्रदूषणावर होणाऱ्या परिणामांचा तपशीलवार अभ्यास केला जाईल.  

3. सेंद्रिय शेतीचा पर्याय:   पर्यावरणपूरक आणि शाश्वत पद्धतींचा शोध घेऊन त्यांचा वापर शेतकऱ्यांना कसा फायदेशीर ठरतो, हे समजून घेण्यासाठी उदाहरणे गोळा केली जातील.  

4. माहिती गोळा करण्यासाठी सर्वेक्षण:   शेतकरी, कृषी तज्ज्ञ, आणि पर्यावरण अभ्यासकांकडून माहिती घेण्यासाठी मुलाखती घेतल्या जातील.  

5. तथ्यांची विश्लेषणे व निष्कर्ष:   गोळा केलेल्या डेटाचे विश्लेषण करून पर्यावरणीय समस्यांसाठी उपाययोजना सुचवण्यात येतील.  

6. प्रकल्प सादरीकरण:   या प्रकल्पाच्या माध्यमातून आधुनिक शेतीच्या पर्यावरणीय परिणामांचा अभ्यास सादर केला जाईल आणि शाश्वत शेतीच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण केली जाईल.  

हे पण वाचा 👉 महापूर नैसर्गिक आपत्ती प्रकल्प PDF 

आधुनिक शेतीची ओळख 

आधुनिक शेती म्हणजे पारंपरिक पद्धतींच्या पलीकडे जाऊन, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने शेती उत्पादन क्षमता वाढवण्यासाठी केलेले प्रयत्न. औद्योगिक क्रांतीनंतर शेतीत मोठ्या प्रमाणावर बदल झाला. उत्पादन वाढवण्यासाठी यंत्रसामुग्री, रासायनिक खते, कीटकनाशके आणि जलसिंचनाच्या आधुनिक पद्धतींचा वापर सुरू झाला. यामुळे अन्नधान्य उत्पादनात लक्षणीय वाढ झाली आणि उपासमारीच्या समस्येवर मात करण्यात मदत झाली.  

मात्र, आधुनिक शेतीत फक्त उत्पादन क्षमतेवर भर दिला जातो. त्यामुळे निसर्ग आणि पर्यावरणाचा विचार अनेकदा मागे पडतो. रासायनिक खतांचा, कीटकनाशकांचा वाढता वापर, मातीची धूप, भूगर्भीय पाण्याचा अतिरेक, तसेच मोठ्या प्रमाणावर हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन या समस्या आधुनिक शेतीतून उद्भवतात.  

आधुनिक शेतीने शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम केले असले, तरी पर्यावरणावर याचे दूरगामी परिणाम होत आहेत. शेतीसाठी जंगलतोड केल्यामुळे जैवविविधतेचा ऱ्हास होतो. याशिवाय, आधुनिक शेतीतून मिळालेली अतिरिक्त ऊर्जा आणि संसाधने केवळ तात्पुरती फायद्याची ठरतात, परंतु भविष्यातील पर्यावरणीय आव्हाने अधिक तीव्र करतात.  

आधुनिक शेतीमुळे कृषी क्षेत्राला एक नवी दिशा मिळाली आहे, पण त्याचबरोबर पर्यावरण रक्षणासाठी सेंद्रिय शेती, ठिबक सिंचन, मल्चिंग यांसारख्या पर्यावरणपूरक पद्धतींचा अवलंब करणे गरजेचे आहे.  

 आधुनिक शेतीची संकल्पना आणि तंत्रज्ञान

आधुनिक शेती ही उत्पादन वाढवण्यासोबतच शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवण्याची संकल्पना आहे. या शेतीत उच्च दर्जाच्या बियाण्यांचा, रासायनिक खतांचा आणि आधुनिक यंत्रसामुग्रीचा वापर केला जातो.  

1. रासायनिक खते आणि कीटकनाशके:   पीक उत्पादन अधिक चांगले आणि जलद होण्यासाठी रासायनिक खतांचा उपयोग केला जातो. कीटकांमुळे होणारे नुकसान टाळण्यासाठी कीटकनाशकांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर केला जातो.  

2. यंत्रसामुग्रीचा वापर:   ट्रॅक्टर, रोटाव्हेटर, हार्वेस्टर यांसारख्या यंत्रांचा वापर करून शेतीत वेळ आणि श्रमाची बचत केली जाते.  

3. जलसिंचनाच्या पद्धती:   ठिबक सिंचन आणि फवारा सिंचन यांसारख्या आधुनिक पद्धतींमुळे पाण्याचा कार्यक्षम उपयोग केला जातो.  

4. तंत्रज्ञान आधारित शेती:   अलीकडेच आधुनिक शेतीत ड्रोन, सॅटेलाइट इमेजरी, आणि इंटरनेट ऑफ थिंग्ज (IoT) यांसारख्या अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर वाढला आहे. पिकांची स्थिती तपासणे, हवामानाचा अंदाज लावणे आणि पाणी व्यवस्थापन यासाठी ही तंत्रे वापरली जातात.  

5. जैव तंत्रज्ञानाचा वापर:   सुधारित बियाण्यांच्या निर्मितीसाठी जैव तंत्रज्ञानाचा उपयोग केला जातो. यामुळे पीक उत्पादन वाढवण्यासोबतच कीड-रोग प्रतिकारक्षम बियाण्यांची निर्मिती केली जाते.  

 हवामान बदलावर होणारे परिणाम  

आधुनिक शेतीचा हवामान बदलावर मोठा प्रभाव होत आहे. रासायनिक खतांचा वापर, जंगलतोड, आणि हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन या घटकांमुळे हवामान बदलाची प्रक्रिया वेगवान झाली आहे.  

1. हरितगृह वायू उत्सर्जन:   आधुनिक शेतीतून मोठ्या प्रमाणावर हरितगृह वायू, विशेषतः मिथेन आणि नायट्रस ऑक्साईड, वातावरणात सोडले जातात. यामुळे तापमानवाढीची समस्या गंभीर होत आहे.  

2. जंगलतोड आणि जैवविविधतेचा ऱ्हास:   शेतीसाठी मोठ्या प्रमाणावर जंगलतोड केली जाते. यामुळे कार्बन शोषून घेणाऱ्या झाडांची संख्या कमी होते आणि जैवविविधतेचा ऱ्हास होतो.  

3. पाण्याच्या वापराचे दुष्परिणाम:   आधुनिक शेतीसाठी मोठ्या प्रमाणावर पाण्याचा वापर केला जातो. यामुळे भूजल स्तर खालावतो आणि हवामानाच्या निसर्गचक्रात बदल होतो.  

4. मातीची धूप आणि गंज:   रासायनिक खतांचा अतिरेक आणि परंपरागत शेतीतील गवताची कमतरता यामुळे मातीची धूप होते, ज्याचा परिणाम हवामानावर दिसून येतो.  

5. अतिवृष्टी आणि दुष्काळ:   हवामान बदलामुळे पर्जन्यमानात अनियमितता निर्माण होते. कधी अतिवृष्टी तर कधी दुष्काळ यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नावर आणि पर्यावरणावर प्रतिकूल परिणाम होतो.  

आधुनिक शेतीमुळे हवामान बदलाचे परिणाम अधिक गंभीर होत आहेत. यावर उपाय म्हणून सेंद्रिय शेती, कमी पाण्यात शेती करण्याच्या पद्धती, आणि शाश्वत कृषी तंत्रज्ञानाचा अवलंब करणे अत्यंत आवश्यक आहे.

 निरीक्षणे

आधुनिक शेतीच्या वापरामुळे पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांच्या बाबतीत केलेली निरीक्षणे अनेक दृष्टींनी महत्त्वाची आहेत. सर्वप्रथम, शेतकऱ्यांनी रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर वाढवला आहे. यामुळे उत्पादन वाढले असले तरी, मातीचे आरोग्य आणि जैवविविधता कमी होत आहे. शेताच्या मातीची सुपीकता कमी होणे, पाणी प्रदूषण, आणि जलस्रोतांचा अतिरेक हे काही मुख्य निरीक्षणे आहेत.  

पाण्याच्या वापरासंबंधी निरीक्षणे सांगतात की, आधुनिक शेतीत जलसिंचन पद्धतीचा अत्यधिक वापर होत आहे. ठिबक सिंचनासारख्या पद्धती जरी जलस्रोत वाचवण्याचा प्रयत्न करत असल्या तरी, त्याचा वापरही मोठ्या प्रमाणावर होतो. यामुळे भूगर्भीय पाण्याची पातळी कमी होणे, तसेच नदी आणि जलाशयांच्या प्रदूषणात वाढ होणे हे लक्षात आले आहे.  

शेतीसाठी जंगलतोड करण्याचे प्रमाण देखील वाढले आहे, ज्यामुळे जैवविविधतेचा ऱ्हास झाला आहे. निसर्गाच्या संतुलनात होणारे बदल व पर्यावरणीय तणाव यामुळे हवामान बदलाची प्रक्रिया तीव्र झाली आहे. याशिवाय, शेतकऱ्यांच्या समजुतीत विविध तंत्रज्ञानाचा वापर आणि ते पर्यावरणावर होणाऱ्या दुष्परिणामांची कमी जागरूकता असण्याचे निरीक्षणही मिळाले.  

हे पण वाचा 👉पाण्याच्या अतिरिक्त वापरामुळे भू-जल पातळीत घट झाली आहे प्रकल्प PDF 

विश्लेषण

आधुनिक शेती आणि पर्यावरणीय दुष्परिणाम यांचे विश्लेषण करताना काही महत्त्वाचे मुद्दे समोर येतात. रासायनिक खतांचा आणि कीटकनाशकांचा अतिरेक मातीच्या सुपीकतेला नुकसान करत आहे. शेतकऱ्यांचा इन्पुट खर्च कमी करण्यासाठी रासायनिक पद्धतींवर जास्त अवलंब असतो, परंतु दीर्घकालीन परिणामांमध्ये मातीचा पोत खराब होतो आणि पोषणतत्त्वांची कमतरता निर्माण होते.  

जलस्रोतांचा वापर देखील अत्यधिक होतो. परंपरागत जलसिंचनाच्या पद्धतींचा वापर कमी झाल्यामुळे पाण्याचे प्रमाण कमी होत आहे, आणि पाणी प्रदूषणाचे प्रमाण वाढले आहे. सिंचन पद्धती सुधारून जलव्यवस्थापन सुधारल्यास जलस्रोतांचे संरक्षण होऊ शकते.  

हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन आधुनिक शेतीमध्ये वाढले आहे. विशेषतः यांत्रिक उपकरणांचा वापर, ट्रॅक्टर आणि इतर शेतयंत्रे वापरण्यामुळे इंधन जाळण्याचे प्रमाण वाढले आहे. यामुळे वातावरणात कार्बन डायऑक्साइडचे प्रमाण वाढत आहे, आणि जागतिक तापमानवाढीला खतपाणी मिळत आहे.  

शेतीसाठी जंगलतोड केल्याने वनस्पती आणि जीवसृष्टीच्या नुकसान होण्याचे प्रमाण वाढले आहे. जैवविविधतेचा ऱ्हास होऊन पर्यावरणात असंतुलन निर्माण झाले आहे. यामुळे हवामान बदल, अतिवृष्टी, दुष्काळ आणि इतर नैसर्गिक आपत्तींचा धोका वाढला आहे.  

निष्कर्ष

आधुनिक शेतीच्या पर्यावरणावर होणाऱ्या परिणामांचा अभ्यास केल्यावर हे स्पष्ट झाले आहे की, उत्पादन क्षमता वाढवण्यासोबतच पर्यावरणीय संतुलनाचा पुरेपूर विचार करणे आवश्यक आहे. रासायनिक खतांचा आणि कीटकनाशकांचा वापर जरी उत्पादनात वाढ करू शकतो, परंतु त्याचा पर्यावरणावर प्रतिकूल परिणाम होतो.  

जलसिंचन आणि यांत्रिकीकरणामुळे पाणी प्रदूषण आणि भूजल पातळी कमी होण्याची समस्या गंभीर झाली आहे. तसेच, जंगलतोड करून शेतीसाठी जागा तयार करण्यामुळे जैवविविधतेचा ऱ्हास झाला आहे. यामुळे पर्यावरणीय समतोल बिघडला आहे.  

सेंद्रिय शेती, जलव्यवस्थापनाच्या सुधारित पद्धती, आणि पर्यावरणपूरक तंत्रज्ञानाचा अवलंब करणे ही समस्यांचे निराकरण करण्याची दिशा आहे. शाश्वत शेती पद्धतींचा अवलंब केल्यास पर्यावरणावर होणारा दुष्परिणाम कमी होऊ शकतो, आणि भविष्यकालीन अडचणी दूर करता येऊ शकतात. 

संदर्भ

1. “आधुनिक शेतीचे पर्यावरणीय परिणाम” – कृषी विद्यापीठ, 2023.  

2. “जलसिंचन पद्धती आणि पर्यावरणीय प्रभाव” – जलसंधारण संस्था, 2022.  

3. “आधुनिक शेती आणि हवामान बदल” – पर्यावरण अभ्यासक गट, 2024.  

4. “शाश्वत शेती: भविष्याच्या दिशेने” – भारतीय कृषी संघ, 2021.  

5. “रासायनिक खतांचा पर्यावरणीय प्रभाव” – कृषी विकास व आर्थिक संस्था, 2023.

 प्रकल्पाचे सादरीकरण

आधुनिक शेती आणि तिच्या पर्यावरणीय प्रभावाचा अभ्यास करणारा हा प्रकल्प शेतकऱ्यांना अधिक उत्पादक बनवण्याची आणि पर्यावरणाचा समतोल राखण्याची एक संधी देतो. आधुनिक शेतीत विविध तंत्रज्ञान, रासायनिक खते, कीटकनाशक आणि जलसिंचनाच्या आधुनिक पद्धतींचा वापर केला जातो. या पद्धतींमुळे उत्पादन क्षमता वाढते, परंतु पर्यावरणावर होणारे दुष्परिणाम देखील टाळता येत नाहीत.  

या प्रकल्पाद्वारे, शेतीसाठी वापरले जाणारे रासायनिक घटक, कीटकनाशक, यांत्रिकीकरण, जलसिंचनाची पद्धत आणि त्याचा पर्यावरणावर होणारा परिणाम तपासला गेला आहे. विशेषतः, आधुनिक शेतीत होणाऱ्या रासायनिक प्रदूषणामुळे मातीची गुणवत्ता कमी होणे, पाण्याचे प्रदूषण, भूजलाची पातळी कमी होणे आणि हवामान बदल या गंभीर समस्यांचा उलगडा करण्यात आला आहे.  

या प्रकल्पात केल्या गेलेल्या निरीक्षणांमध्ये हे दिसून आले की, रासायनिक खतांचा आणि कीटकनाशकांचा अतिरेक मातीच्या आरोग्यावर दुष्परिणाम करतो. जलसिंचन पद्धतींमध्ये ठिबक सिंचनासारख्या तंत्रज्ञानांचा वापर करून पाणी वाचवण्याचे प्रयत्न होत असले तरी, मोठ्या प्रमाणावर जलस्रोतांचा वापर वाढला आहे.  

पर्यावरणाच्या दृष्टीने, जंगलतोड केल्यामुळे जैवविविधतेचा ऱ्हास होतो आणि हवामान बदलासारख्या समस्या गंभीर होतात. यासाठी शाश्वत शेती पद्धतींना प्रोत्साहन देणे, सेंद्रिय शेतीचा अवलंब करणे, जलव्यवस्थापनाच्या सुधारित पद्धती स्वीकारणे आणि पर्यावरणास अनुकूल तंत्रज्ञानाचा वापर करणे अत्यंत आवश्यक आहे.  

या प्रकल्पाच्या सादरीकरणात पर्यावरणीय संकटांचे आणि शाश्वत शेती पद्धतींचे महत्त्व सांगितले जाईल. शेतकऱ्यांना या बाबतीत योग्य मार्गदर्शन मिळवून, पर्यावरणावर होणारा दुष्परिणाम कमी करण्यासाठी एकत्रित उपाययोजना सुचवण्यात येतील.  

 प्रकल्पाचा अहवाल 

या प्रकल्पाचा उद्देश आधुनिक शेतीच्या पर्यावरणीय प्रभावांचा अभ्यास करणे आणि त्यावर उपाय सुचवणे आहे. आधुनिक शेतीत वापरल्या जाणाऱ्या तंत्रज्ञानांमुळे उत्पादन क्षमता वाढली आहे, पण त्याचबरोबर पर्यावरणावर होणारे दुष्परिणाम देखील गंभीर झाले आहेत. या प्रकल्पाच्या माध्यमातून या प्रभावांचा सखोल अभ्यास करून शाश्वत शेती पद्धतींचा प्रचार केला जात आहे.  

प्रकल्पाची प्रारंभिक टप्पा म्हणजे आधुनिक शेतीच्या विविध तंत्रज्ञानांचा अभ्यास करणे. यामध्ये रासायनिक खते, कीटकनाशक, यांत्रिक यंत्रसामुग्री, जलसिंचनाच्या पद्धती आणि जैव तंत्रज्ञानाचा समावेश होता. प्रत्येक तंत्रज्ञानाचा वापर पर्यावरणावर कसा होतो, याचे निरीक्षण केले गेले.  

प्रकल्पाच्या निरीक्षणातून हे लक्षात आले की, रासायनिक खतांचा वापर मातीच्या आरोग्यावर आणि पाण्याच्या गुणवत्ता वर प्रतिकूल परिणाम करतो. आधुनिक यांत्रिक शेतीत पाण्याचा वापर अत्यधिक होतो, ज्यामुळे जलस्रोतांचा ताण वाढतो. जंगलतोड आणि कृषी विस्तारामुळे जैवविविधतेचा ऱ्हास होतो, जे पर्यावरणीय संकटाचे मुख्य कारण आहे.  

या सर्व निरीक्षणांचा विश्लेषण केल्यानंतर, शाश्वत शेती पद्धतींचा अवलंब करणे अत्यंत आवश्यक आहे. सेंद्रिय शेती, मल्टिक्रॉपिंग, जलववस्थापनाच्या सुधारित पद्धती आणि पर्यावरणपूरक तंत्रज्ञानांचा वापर करून पर्यावरणीय दुष्परिणाम कमी होऊ शकतात.  

शेती आणि पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी शेतकऱ्यांना जागरूक करणे, शाश्वत शेतीचे फायदे सांगणे आणि त्यासाठी योग्य मार्गदर्शन देणे आवश्यक आहे. प्रकल्पाच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना एक पर्यावरणपूरक शेतीचा दृष्टिकोन दिला जातो, जो त्यांच्या आर्थिक उन्नतीसाठीही उपयुक्त आहे.  

संपूर्ण प्रकल्पाचे उद्दीष्ट म्हणजे आधुनिक शेतीच्या पर्यावरणीय प्रभावांचे विश्लेषण करून, शाश्वत शेती पद्धतींसाठी उपाययोजना सुचवणे आणि त्यावर कार्यवाही करण्यासाठी मार्गदर्शन करणे.

हे पण वाचा 👉 आधुनिक शेती प्रकल्प PDF