महापूर नैसर्गिक आपत्ती प्रकल्प PDF, महापूर नैसर्गिक आपत्ती प्रकल्प प्रस्तावना , Mahapur Naisargik Aapatti Prakalp, Mahapur Naisargik Aapatti Project in Marathi

प्रस्तावना
निसर्ग हा मानवी जीवनाचा अविभाज्य घटक आहे. निसर्गाने मानवाला जीवन जगण्यासाठी आवश्यक ती सर्व साधने दिली आहेत, परंतु मानवाच्या अविचारपूर्ण कृतीमुळे निसर्गाचा समतोल बिघडत चालला आहे. यामुळे नैसर्गिक आपत्तींची तीव्रता आणि वारंवारता वाढत आहे. महापूर ही त्यातील एक गंभीर नैसर्गिक आपत्ती आहे. महापुराचा परिणाम लाखो लोकांच्या जीवनावर होतो आणि त्याचा समाज, पर्यावरण व अर्थव्यवस्थेवर दूरगामी परिणाम होतो.
महापूर ही एक अशी स्थिती आहे जिथे पाऊस, नद्यांचे पाणी किंवा समुद्राची पातळी वाढल्याने भूभाग पाण्याखाली जातो. याचे प्रमुख कारणे म्हणजे अतिवृष्टी, हिमनद्या वितळणे, जलाशयांचे धरण फुटणे किंवा समुद्रातील वादळे. मानवाच्या क्रियांमुळे निर्माण होणाऱ्या हवामान बदलामुळे महापुराच्या घटनांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे.
महापुरामुळे माणसांच्या जीवनात प्रचंड हानी होते. घरे, शेती, व्यवसाय, पशुधन आणि इतर संपत्तीचा नाश होतो. पुरामुळे संसर्गजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव होतो, ज्यामुळे आरोग्य व्यवस्थेवर ताण येतो. गरीब आणि दुर्बल घटकांवर याचा सर्वाधिक परिणाम होतो.
महापुरासारख्या आपत्तींचा मुकाबला करण्यासाठी वैज्ञानिक पद्धती, व्यवस्थापन योजना, आणि सर्वसामान्य नागरिकांमध्ये जागरूकता असणे गरजेचे आहे. या प्रकल्पातून महापूराच्या समस्या, त्याची कारणे, परिणाम आणि उपाययोजना यांचा अभ्यास करणे हे महत्त्वाचे आहे.
अनुक्रमणिका
अ. क्र | घटक |
1. | प्रस्तावना |
2. | प्रकल्पाचे उद्दिष्ट |
3. | विषयाचे महत्त्व |
4. | कार्यपद्धती |
5. | महापूर नैसर्गिक आपत्ती म्हणजे काय? |
6. | महापूर नैसर्गिक आपत्ती होण्याची कारणे |
7. | महापूर नैसर्गिक आपत्तीचे परिणाम |
8. | निरीक्षणे |
9. | विश्लेषण |
10. | निष्कर्ष |
11. | संदर्भ |
12. | प्रकल्पाचे सादरीकरण |
13. | प्रकल्पाचा अहवाल |
प्रकल्पाचे उद्दिष्ट
महापुरासारख्या नैसर्गिक आपत्तींबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आणि समाजातील लोकांना त्याचा सामना करण्यास सक्षम बनविणे हे या प्रकल्पाचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. खालील मुद्दे या उद्दिष्टांच्या अंतर्गत येतात:
- महापूराचे कारणे समजून घेणे:
– नैसर्गिक कारणे (अतिवृष्टी, नद्यांची भरती, वादळे).
– मानवनिर्मित कारणे (वनतोड, शहरीकरण, हवामान बदल).
2. महापुराचे परिणाम ओळखणे:
– समाजावर होणारे परिणाम.
– अर्थव्यवस्थेवर होणारे परिणाम.
– पर्यावरणीय नुकसानाचे विश्लेषण.
3. महापूर टाळण्यासाठी उपाययोजना:
– पर्यावरण संवर्धनासाठी प्रभावी पावले उचलणे.
– जलव्यवस्थापन धोरणे आणि धरणांची सुरक्षितता सुनिश्चित करणे.
– महापूरसंबंधित तांत्रिक उपाययोजनांचा अवलंब करणे.
4. महापूराच्या वेळी आपत्कालीन व्यवस्थापन:
– नागरिकांना सुरक्षित स्थळी हलविणे.
– अन्न, पाणी आणि औषधांचा पुरवठा करणे.
– पुनर्वसन आणि पुनर्निर्माण प्रक्रिया सुनिश्चित करणे.
5. महापुराबद्दल जनजागृती:
– स्थानिक स्तरावर शाळा व समुदायांमध्ये प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करणे.
– महापुराचा प्रभाव कमी करण्यासाठी सामूहिक प्रयत्नांना प्रोत्साहन देणे.
विषयाचे महत्त्व
महापूर ही एक प्रमुख नैसर्गिक आपत्ती असून, त्याचा परिणाम मानवी जीवन, पर्यावरण आणि अर्थव्यवस्थेवर मोठ्या प्रमाणात होतो. नैसर्गिक कारणांसह मानवी हस्तक्षेपामुळे महापुरांच्या वारंवारतेत लक्षणीय वाढ झाली आहे. अतिवृष्टी, नद्यांचे पात्र ओसंडून वाहणे, धरणांचे फुटणे, तसेच समुद्र किनाऱ्यावरील वादळांमुळे महापुराचे संकट उभे राहते.
महापूर मानवी जीवनासाठी गंभीर धोका निर्माण करतो. यामुळे लोकांचे निवासस्थान, शेती, पशुधन आणि उद्योगधंद्यांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होते. पुरामुळे भूभागाचा जैवविविधतेवर विपरीत परिणाम होतो आणि पर्यावरणीय संतुलन बिघडते. याशिवाय, महापुरानंतर रोगराईचा फैलाव होऊन लोकांच्या आरोग्यावरही परिणाम होतो.
महापुरामुळे होणारे नुकसान टाळण्यासाठी प्रभावी उपाययोजना करणे आवश्यक आहे. जलव्यवस्थापन, पूर नियंत्रणासाठी बांधकामे आणि लोकांमध्ये आपत्ती व्यवस्थापनाचे शिक्षण यासाठी प्रयत्न होणे गरजेचे आहे. याशिवाय, हवामान बदलासारख्या दीर्घकालीन समस्यांवर उपाययोजना करण्याची गरज आहे.
महापुरासंबंधीचा अभ्यास समाजाला जागरूक करण्यास मदत करतो. यामुळे आपत्तीच्या वेळी त्वरित प्रतिसाद देण्यासाठी आणि संभाव्य नुकसान कमी करण्यासाठी योग्य धोरणे तयार करता येतात. त्यामुळे महापुरासारख्या आपत्तीच्या संदर्भातील प्रकल्पाचा अभ्यास अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
हे पण वाचा 👉परिसरातील विविध पक्षांचा अभ्यास प्रकल्प pdf
कार्यपद्धती
महापूर या नैसर्गिक आपत्तीचा अभ्यास करण्यासाठी, सर्वप्रथम पूरग्रस्त क्षेत्राचा शोध घेतला जाईल. स्थानिक शासन आणि आपत्ती व्यवस्थापन संस्थांशी संवाद साधून, पूरग्रस्त क्षेत्राच्या पाण्याची स्थिती, नदीचे प्रवाह, वाऱ्याचा वेग यांचा अभ्यास केला जाईल. ह्याच अंतर्गत, गावांतील लोकांची जनजागृती करण्यासाठी विविध कार्यक्रम, कार्यशाळा आयोजित केली जातील.
आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून, उपग्रह चित्रांचा आणि मौसमाची माहिती संकलित केली जाईल. त्यातून पूर येण्याचा अंदाज लावण्यासाठी आवश्यक माहिती मिळवली जाईल. महापूरासंबंधी असलेल्या प्राचीन आणि आधुनिक इतिहासाचा विश्लेषण करून, पूराच्या संभाव्य कारणांचा शोध घेण्याचा प्रयत्न केला जाईल. याशिवाय, गावांतील लोकांचा सहभाग वाढवण्यासाठी, माहिती पत्रके, पोस्टर्स व मिडिया माध्यमांचा वापर केला जाईल.
आपत्ती व्यवस्थापन संस्थांसोबत सहकार्य करत, पूरग्रस्त लोकांसाठी बचाव आणि मदत कार्याची कार्यपद्धती तयार केली जाईल. या प्रकल्पाचा उद्देश महापूरासंबंधी लोकांमध्ये योग्य ज्ञान आणि जागरूकता निर्माण करणे आहे.
महापूर नैसर्गिक आपत्ती म्हणजे काय?
महापूर हा एक प्रकारचा नैसर्गिक आपत्ती आहे, ज्यामुळे नद्या, वड्या, जलाशय किंवा पर्जन्यवृष्टीसंबंधी अचानक आणि प्रचंड जलप्रवाह होतात. यामुळे जलाशयाच्या पाण्याचा पातळी चांगला वाढतो, व त्या पाण्यामुळे आजुबाजूच्या परिसरात पूर येतो. महापूराच्या बाबतीत, जलसंचय किव्हा पाऊस यामुळे एखाद्या नदीचे पाणी नियंत्रणाबाहेर जाऊ शकते, आणि त्यामुळे जवळपास असलेल्या क्षेत्रांमध्ये जलसंचय वाढतो.
महापूरांमध्ये पाण्याचा चांगला प्रवाह असतो आणि तो अचानक होऊ शकतो. विशेषतः, मोठ्या पाऊस आणि हिमवृष्टीत मोठ्या प्रमाणावर पाणी प्रवाही होऊ शकते. नद्या, वड्या आणि तलावांच्या पाणीधारेला ताबा मिळवून ठेवण्यासाठी प्रणाली उचलली जातात, परंतु असेही होऊ शकते की, या प्रणालीचा दबाव एकदम अधिक होऊन पूर होऊ शकतो.
महापूरांमुळे अवांछित दुरावस्था निर्माण होऊ शकते. ग्रामीण आणि शहरी भागांमध्ये जलप्रवाहात प्रवेश झाल्यामुळे घरं, शाळा, रस्ते आणि शेती यांचे नुकसान होते. लोकांना सुरक्षिततेसाठी स्थलांतर करावे लागते. पूरामुळे नद्यांच्या पाण्याचे नियंत्रण, भूजल पातळी आणि पर्यावरणीय समस्या निर्माण होऊ शकतात.
महापूर नैसर्गिक आपत्ती होण्याची कारणे
महापूर होण्याची प्रमुख कारणे विविध नैसर्गिक आणि मानवकृत घटकांमुळे घडतात. यामध्ये प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे:
1. अत्यधिक पाऊस: महापूराच्या मुख्य कारणांपैकी एक म्हणजे अत्यधिक पाऊस. ज्या क्षेत्रात वारंवार व तसेच प्रचंड पाऊस होतो, तिथे नद्यांच्या पात्रात अचानक जलसंचय होतो, ज्यामुळे पूर येतो.
2. नदीचे बंद पडणे: नदीच्या मार्गात कोणत्याही प्रकारचे अडथळे, घनदाट वस्ती किंवा जलाशय निर्माण होणे हे महापूराला कारणीभूत ठरू शकते.
3. हिमवृष्टी आणि बर्फ वितळणे: विशेषतः उत्तरेकडील प्रदेशांमध्ये बर्फ वितळल्यामुळे पाणी अचानक वाहून जातं आणि नदीचे पाणी कमी होऊन मोठा पूर होऊ शकतो.
4. वनीकरणाच्या कमी होणे: जंगलांची तोड, पर्यावरणीय संतुलनाचे नुकसान हे पूराच्या वाढीला कारणीभूत ठरते. झाडं आणि वनस्पती पाणी शोषण्याचे काम करतात, परंतु त्यांची घटली झाल्यास पूर वाढू शकतो.
5. मानवकृत अडथळे: बंधारे, जलाशय, इन्फ्रास्ट्रक्चरच्या धोकादायक बांधणीमुळे नदींचे प्रवाह मंदावतात किंवा अचानक अधिक प्रवाही होतात.
6. प्राकृतिक आपत्ती: भूकंप, भूगर्भातील हलचाली इत्यादींचा परिणामदेखील महापूर होण्याचे कारण ठरू शकतो.
महापूर नैसर्गिक आपत्तीचे परिणाम
महापूर नैसर्गिक आपत्तीचे परिणाम विविध प्रकारे आणि क्षेत्रांमध्ये होतात. यामध्ये पर्यावरणीय, सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम असू शकतात.
1. जीवनावश्यक वस्तूंचे नुकसान: महापूरामुळे घरांची, इमारतींची, रस्त्यांची, शाळांची आणि दुकांनांची मोठ्या प्रमाणावर नासधूस होऊ शकते. यामुळे असंख्य लोकांना आपले घर सोडून सुरक्षित ठिकाणी स्थलांतर करावे लागते.
2. नदीकाठावरील शेतीचे नुकसान: शेतकरी वर्ग पूरामुळे मोठ्या प्रमाणावर फसलेला असतो. शेतीवरील पूरग्रस्त पाणी आल्याने पिके नष्ट होतात आणि त्यामुळे आर्थिक नुकसान होते.
3. लोकांचा मृत्यू आणि जखमा: महापूरांमुळे अनेक लोकांचा मृत्यू होतो. जलाशय, नदीकाठावर असलेल्या लोकांना जीव गमवावा लागतो. तसेच पाणी भरलेली भागी उचलण्यासाठी जखमा होतात.
4. आरोग्य समस्यांचे वाढते प्रमाण: पाणी गळती, दूषित पाणी, बॅक्टेरिया आणि रोगांचे प्रादुर्भाव वाढतो. त्यामुळे मलेरिया, डेंग्यू, इन्फेक्शन आणि अन्य पाणीजन्य रोगांचा प्रसार होतो.
5. वातावरणीय बदल: जलप्रवाहांमुळे नद्यांची दिशा बदलू शकते, आणि पर्यावरणीय संतुलन ढासळू शकते. अशा परिस्थितीत निसर्ग प्रणालीची मोठी हानी होऊ शकते.
6. आर्थिक नुकसान: महापूरामुळे व्यापार, शेती, इन्फ्रास्ट्रक्चर सर्वांमध्ये मोठे आर्थिक नुकसान होते. शहरी आणि ग्रामीण भागांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर पैसे आणि साधनसामग्री खर्च होतो.
हे पण वाचा👉महाराष्ट्रातील नैसर्गिक आपत्ती प्रकल्प pdf
निरीक्षणे
महापूराच्या संदर्भात विविध निरीक्षणे घेतली गेली. सुरुवातीला, वेगवेगळ्या भौगोलिक क्षेत्रांमध्ये पूराचे प्रमाण आणि त्याची गती तपासली. त्यात, रस्ते, घरांची स्थिती, जलाशयांची स्थिती, नद्यांचे प्रवाह, वाऱ्याचा वेग, पर्जन्यवृष्टीची प्रमाणे आणि हवामानातील बदल हे घटक खूप महत्त्वाचे ठरले.
पूरग्रस्त क्षेत्रांमध्ये, नदीच्या किनाऱ्याजवळ असलेल्या मातीच्या घरांचे नुकसान झाले. अनेक शाळा आणि सार्वजनिक ठिकाणी पाणी प्रवेश केल्याने लोकांचे मोठे नुकसान झाले. पाणीभरलेल्या क्षेत्रात पाणी गाळण्याचे कार्य, शुद्ध पाणी पुरवठा, बचाव कार्य यावर लक्ष केंद्रित करण्यात आले.
तसेच, पूरग्रस्तांच्या जीवनावर आणि त्यांच्यातील मानसिक आरोग्यावर देखील निरीक्षणे घेतली गेली. लोकांच्या डोळ्यांत आशा आणि भीती यांचा मिश्रण दिसून आला. काही लोक आपले घर आणि शेत नष्ट झाल्यामुळे हताश झाले, तर काही लोकांना दुसऱ्या ठिकाणी शरण घेतल्याने सुरक्षिततेची भावना होती.
याशिवाय, महापूराच्या कारणांवर लक्ष देताना, पर्जन्यवृष्टी, वारा, आणि वनीकरणाच्या स्थितीवर विशेष निरीक्षणे घेतली गेली. नदीच्या शुद्धता आणि त्यावरील अवजड वस्तूंचा परिणाम देखील महत्त्वाचा ठरला.
विश्लेषण
महापूराचा संपूर्ण विश्लेषण करताना, त्याच्या कारणांचा शोध घेतला गेला. पर्जन्यवृष्टीने नदीत अचानक जलसंचय होण्याची स्थिती निर्माण केली. नद्यांच्या पात्रात अव्यवस्थित बांधकाम, वनीकरणाची घट, तसेच जलाशयांच्या ताब्यात न राहणे यामुळे जलप्रवाह वेगाने वधारला.
ववर्षेभरातील पर्जन्यवृष्टी आणि वातावरणीय बदलांमुळे महापूराचा धोका वाढला. निरीक्षणांतून असे लक्षात आले की, ज्या ठिकाणी अडथळे किंवा बांधकामांमुळे नदीच्या प्रवाहावर नियंत्रण ठेवले जात नाही, तेथे पूर अधिक होतो.
अर्थव्यवस्थेच्या दृष्टीने पाहता, महापूराच्या परिणामामुळे खूप मोठा वित्तीय फटका बसतो. शेतकऱ्यांचे उत्पादन, उद्योग, आणि इन्फ्रास्ट्रक्चरवरील प्रचंड नुकसान हे दीर्घकालीन समस्यांना जन्म देतात. याशिवाय, आरोग्य समस्या देखील वाढतात, कारण दूषित पाणी आणि संसर्गजन्य रोगांचा प्रसार होतो.
लोकांच्या मानसिकतेवर देखील पूराचा नकारात्मक परिणाम होतो. अनेक लोक घर आणि संपत्ती गमावल्यामुळे हताश होतात. त्यांचे भवितव्य धूसर होते, आणि ते सुरक्षिततेसाठी मदतीच्या शोधात असतात.
निष्कर्ष
महापूर एक गंभीर नैसर्गिक आपत्ती आहे, ज्यामुळे जीवनावश्यक सेवा, आरोग्य, पर्यावरण, आणि समाजाच्या एकूण स्थितीवर दुष्परिणाम होतो. त्याचे प्रमुख कारण म्हणजे अत्यधिक पर्जन्यवृष्टी, वनीकरणाचे नुकसान, नदीप्रवाहावर नियंत्रण न असणे, आणि मानवकृत अडथळे.
महापूरामुळे फसलेल्या शेतकरी, पूरग्रस्त लोक, आणि आर्थिक नुकसानीला प्राधान्य देणे आवश्यक आहे. आपत्ती व्यवस्थापनाच्या दृष्टीने, वेळोवेळी पूराचा अंदाज घेणे, बचाव कार्य करणे, आणि पूरग्रस्त लोकांना सुरक्षित स्थानांवर हलवणे याचे महत्त्व आहे.
वनीकरण, जलसंचय प्रणालीचा अधिक अभ्यास, आणि पर्यावरणीय संतुलन राखणे हे महापूराचा धोका कमी करण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. भविष्यातील महापूरांपासून बचाव करण्यासाठी, प्रत्येक स्थानिक प्रशासनाने आपत्ती व्यवस्थापनाची यंत्रणा सुधारावी लागेल.
संदर्भ
1. “महापूर: कारणे आणि उपाय” – पर्यावरण विभाग, भारत सरकार.
2. प. पु. जोशी, “नैसर्गिक आपत्तींवरील संशोधन”.
पुणे: भारत ज्ञान विज्ञान पुस्तक प्रकाशन, 2018.
3. राधाकृष्णन, के., “आपत्ती व्यवस्थापन: प्रक्रिया व धोरण”. मुंबई: एस. पी. चितळे प्रकाशन, 2016.
4. “पूर आणि जलसंचयाच्या इन्फ्रास्ट्रक्चरचे पुनर्निर्माण”. राष्ट्रीय जल संसाधन संस्थान, 2020.
5. “महापूरांचे सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम”. भारत कृषी मंत्रालय, 2021.
प्रकल्पाचे सादरीकरण
महापूर एक मोठी नैसर्गिक आपत्ती आहे, जी आपल्या समाजावर, पर्यावरणावर, आणि अर्थव्यवस्थेवर गंभीर परिणाम करते. महापूराचे मुख्य कारण म्हणजे अत्यधिक पाऊस, वनीकरणाची कमी, जलाशय व नदी प्रवाहावर असलेली नियंत्रणाची कमतरता, तसेच मानवकृत अडथळे. या प्रकल्पाच्या सादरीकरणाचा मुख्य उद्देश महापूराच्या प्रभावी कारणांचा अभ्यास करणे, त्याची तीव्रता आणि त्याच्या परिणामांचा विश्लेषण करणे आणि भविष्यात या आपत्तीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी उपाययोजना सुचवणे आहे.
या प्रकल्पात, आपत्ती व्यवस्थापन संस्था, पर्यावरणीय तज्ञ, शास्त्रज्ञ, व इतर संबंधित क्षेत्रातील लोकांचा सहभाग घेतला जाणार आहे. आम्ही महापूराच्या कारणांचा शोध घेतला आहे आणि त्यावर आधारित विश्लेषण प्रदान केले आहे. हे सादरीकरण आपत्तीच्या व्यवस्थापनातील महत्वाची भूमिका आणि समाजातील सर्व घटकांची सहभागिता दर्शवते.
प्रस्तावित उपाययोजना अंतर्गत, वनीकरणाचे महत्त्व, जलसंचयाची आवश्यकता, आणि आपत्ती व्यवस्थापनाच्या क्षेत्रातील सुधारणा यावर चर्चा केली जाईल. तसेच, लोकांना जागरूक करण्यासाठी विविध कार्यशाळा, पोस्टर, आणि सोशल मीडिया प्रचाराचा वापर करण्यात येईल. याशिवाय, शाळांमध्ये आणि ग्रामीण भागांमध्ये पूरग्रस्ततेच्या स्थितीवर शाळा आणि गावस्तरीय अभ्यास कार्यक्रम राबवले जातील.
सादरीकरणाद्वारे, आपण महापूरासंबंधी जोखीम कमी करण्यासाठी लागणारे नियम व धोरणे स्पष्ट करू इच्छितो. यामध्ये सुसंस्कृत जलसंचय पद्धती, नदी संरक्षण, वनीकरणाची दृष्टी, आणि आपत्ती व्यवस्थापन संस्था व स्थानिक प्रशासन यांचा सहभाग आवश्यक आहे. सर्वांची एकत्रित व सक्रिय भूमिका महापूरावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी महत्त्वाची आहे.
प्रकल्पाचा अहवाल
महापूर एक मोठा नैसर्गिक आपत्ती आहे, जो जलवायू आणि भूगर्भीय स्थितीमुळे उद्भवतो. याच्या प्रमुख कारणांमध्ये अत्यधिक पाऊस, वनीकरणाचा अभाव, आणि नदीचे प्रवाह बिगडणे समाविष्ट आहे. या प्रकल्पात महापूराची कारणे, परिणाम, आणि उपाययोजना यावर सखोल संशोधन करण्यात आले.
सर्वप्रथम, महापूर होण्याच्या कारणांचा अभ्यास केला गेला. पर्जन्यवृष्टीचे प्रमाण, जलसंचय, आणि वनीकरणाची स्थिती यांचा सखोल अभ्यास करण्यात आला. महापूराच्या अत्याधिक पाण्यामुळे उभ्या असलेल्या भौतिक रचनांवर, जसे की घरे, रस्ते, शेत, आणि शाळांवर प्रचंड परिणाम होतो. यामुळे अनेक लोकांचा जीव जातो, तर काही लोकांना आपली संपत्ती गमवावी लागते.
महापूराचे पर्यावरणीय परिणामही गंभीर असतात. जलप्रवाहामुळे जैवविविधतेचे नुकसान होते. नदीच्या पात्रातील माती वाहून जाऊन शेतीसाठी अवघड परिस्थिती निर्माण होते. याशिवाय, दूषित पाणी आणि संसर्गजन्य रोगांचा प्रादुर्भाव होतो, ज्यामुळे लोकांच्या आरोग्यावर मोठा परिणाम होतो.
प्रकल्पाचा दुसरा भाग म्हणजे उपाययोजना. महापूर टाळण्यासाठी वनीकरण, जलसंचय, आणि नदी संरक्षणाचे महत्त्व लक्षात घेतले आहे. हे उपाय ग्रामीण आणि शहरी भागांमध्ये लागू करण्यासाठी कार्यपद्धती तयार करण्यात आली आहे. आपत्ती व्यवस्थापन संस्थांसोबत सहकार्य वाढवून, लोक जागरूकतेसाठी प्रशिक्षण आणि माहिती देणारे कार्यशाळा आयोजित केल्या जातील.
तसेच, महापूराच्या परिस्थितीचा पूर्वानुमान घेण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केला जाईल. उपग्रह छायाचित्रे, डेटा संकलन प्रणाली, आणि जलसंचय पद्धती यांच्या सहाय्याने महापूराची पूर्वसूचना देणे शक्य होईल.
या प्रकल्पाचा मुख्य उद्देश म्हणजे महापूराच्या जोखमीपासून लोकांचे संरक्षण करणे आणि सामाजिक, आर्थिक आणि पर्यावरणीय नुकसान कमी करणे.